Мнение

Уладзімір Сіўчыкаў. ЗНАКІ. Вадзяны вятрак

У сярэдзіне верасьня Жодзіна адсьвяткаваў 365-годдзе, адзначыў дату, пра якую многія месьцічы яшчэ зусім нядаўна нават і не ўяўлялі.

У праграмцы сьвяточных мерапрыемстваў кожны жодзінец і госьць горада па-над Плісою мог адшукаць, як у вабным меню, пачастунак сабе пад густ. Ад урачыстага мітынгу “БелАЗ – наш гонар!” да канцэрта сярэднявечнай музыкі. Ад ускладаньня вянкоў да мемарыялаў і помнікаў вайсковай славы да коннага рыцарскага турніру. Ад пасадкі алеі гарадоў-пабрацімаў да тэатра вогненных перфомансаў. Ад цэрымоніі адкрыцьця фантана на галоўнай алеі гарадскога парка да бугуртаў – тэатралізаваных гістарычных боек. Ад мастацкай выставы “Мой горад старадаўні – мой горад малады” да адкрыцьця на вуліцы Багуслаў Поле памятнага знака «Ветряная мельница»…

Але стоп! Той, хто пабачыў гэты знак, мусіць зьніякавець. Агульнавядома, што круціць жорны млына-ветрака мусяць ягоныя крылы. А калі імправізаваны млын назвалі ветраком, дык дзе яны, тыя крылы?! І навошта “вятрак” пастаўлены пад шатамі дрэў, на беразе рэчкі Жодзінкі непадалёк ад яе сутокаў з Плісой? Месца ветраку – у чыстым полі, дзе дзьмуць вольныя вятры!

І

Жодзінскі вадзяны вятрак. Фота Яўгена Масарноўскага

Сапраўдны колішні жодзінскі млын стаяў непасрэдна на Плісе і, натуральна, быў млынам вадзяным! А млын, адноўлены ў лялечна-паркавым выглядзе і памеры, мае і вадзяное кола, якое, між тым, да плыні Жодзінкі ня тое, што не дастае, але і стаіць упоперак рэчкі. Прычым стаіць і ў літаральным сэнсе! А як хораша было б, каб кола тое круцілася, сімвалізуючы гараджанам і рух часу, і дабрабыт!

Непаразуменьне выклікаюць і іншыя “артэфакты” псеўдагістарычнага падворка млынара. Дахі будынін з гарызантальна насьцеленых дошак, хаця просіцца на іх гонта ці трысьнёг. Студня-жораў, з якой не зачэрпнеш вады, сьвіран, у які ня зойдзеш, бельмаватыя вокны, у якія не зазірнеш, сьцяжынкі, забрукаваныя абрыдлай ужо пліткай-кабаньчыкам...

Уражаньне, што рабілася ўсё гэта пасьпешліва, па-аматарску, без кансультацый з дасьведчанымі гісторыкамі, мастацтвазнаўцамі, этнографамі. Мімаволі згадваецца сумнавядомае: “Хацелі як найлепей, а атрымалася, як заўсёды.”

Збольшага выратоўвае сітуацыю хіба што памятны знак разьбяра Уладзіміра Глазуна. Хай сабе і ня вельмі пісьменна (занадта ўжо вытыркаюцца вушы расійскага чынавенскага канцылярыту!) сьведчыць ён, што “365 год таму назад на злучыне Плісы і Жодзінкі Багуславам Радзівілам заснавана мястэчка Багуслаў Поле, якое паклала пачатак гораду Жодзіна. Ва ушанаванне той даўняй падзеі ўсталяваны гэты памятны знак. 2008 год”.

Памятны знак у гонар 365-годдзя Жодзіна. Фота Яўгена Масарноўскага

Шкада, што забыліся на княскі тытул Багуслава Радзівіла. Ёсьць лёгкае апасеньне, а ці не згубіцца выпалены надпіс, калі дрэва пацямнее ад дажджоў і часу?

Затое вельмі цешыць, што ўзаконена ня толькі на паперы, але ў матэрыяле, як кажуць мастакі, сапраўдная і бясспрэчная дата нараджэньня горада, адшуканая ў “Смалявіцкім інвентары” за 1643 год.

Таму хочацца спадзявацца і верыць, што менавіта ад яго ў школьнікаў будуць пачынацца ўрокі жодзіназнаўства, што менавіта да яго (а не да глыбока трагічнага помніка маці-патрыётцы, якая паводле савецкай міфалогіі аддала на вайну пяцёх сыноў!) неўзабаве павязуць ускладаць кветкі шчасьлівыя маладзёны.

Парадавала і тое, што памятны знак асьвяцілі сьвятары. Асабліва натхнёнай і прачулай падалася казань ксяндза Вячаслава з касьцёла Фацімскай Божай Маці: “...Няхай Божая Маці, якая сталася адным з сімвалаў горада, ахінае сваім плашчом і гэтую мясьціну!”.