Адам Глобус. PLAY.By. З’явы

 

Адам Глобус. Літаратар, мастак і выдавец. Напісаў двадцаць аўтарскіх кніжак паэзіі і прозы, найбольш вядомыя сярод их — «Парк», «Койданава», «Толькі не гавары маёй маме» і «Дамавікамерон». Ягоныя вершы і апавяданні перакладаліся на асноўныя мовы свету і на такія экзатычныя, як асецінская ды каталонская. Сёлета ў Маскве выйшлі выбраныя творы Глобуса ў зборніку пад назваю «Лирика BY». Нягледзячы на ўсё гэта, кажа, што добрых жанчын у яго было больш, чым добрых вершаў.

Задумацца над з’яваю мяне падштурхнулі паведамленні людзей, якія ў інтэрнэце пачалі распавядаць пра тое, як яны здаюць у бібліятэкі кнігі. Паглядзіце на нас, мы не выкідаем кніжкі на сметнікі, мы дорым іх людзям. Згадалася народнае: «На табе, Божа, што мне не гожа!» Чысцільшчыкі прыватных кнігазбораў выбіралі найгоршае, а найлепшае яны пакідалі сабе. Ніхто іх не папракнуў. За што папракаць? А за тое, што з самага найгоршага яны спрабавалі зляпіць найлепшае.

Выбраць кнігу ў падарунак мне вельмі цяжка, бо я заўсёды ахвярую з лепшага, каб не прынізіць а ўзвысіць таго, каму я наважыўся зрабіць ласку. Без пачуцця шкадавання добры падарунак не робіцца. І недарма ў нашай мове падарунак называюць яшчэ і ахвяраваннем.

Канешне, падзяліць свой кнігазбор на добрыя і кепскія кнігі, у мне ніколі не атрымлівалася. Бо ўсе кнігі для мяне апрыоры выдатныя. Але я маю некалькі паліцаў з кніжкамі, якія моцна паўплывалі на маю творчасць. Гэтыя кнігі я шматкроць чытаў і перачытваў, яны натхнялі і спадзяюся будуць натхняць мяне на працу. Узорныя кнігі я купляю ў розных фарматах і выданнях. З іх я і выбіраю падарункі, бо спадзяюся што цікавае і патрэбнае мне можа зацікавіць і спатрэбіцца іншаму.

Парадкуючы кнігі на паліцах, я і заўважыў, што мае кнігі аб’ядноўваюцца ў з’явы. Аказваецца, мяне больш цікавяць з’явы чымсі персаналіі. Якія? Напрыклад: мяне заўсёды натхняла мастацкае жыццё Барселоны. Пікаса, Гаўддзі, Міро — геніі, але з’яваю лепей назваць мастацкае жыццё Барселоны. Чаму? Бо ў мастацкім жыцці Барселоны я магу ўбачыць сябе, я магу ў ім працаваць і працаваць плённна, а ставіць сябе поруч з геніямі мінулага выглядае простым вар’цтвам.

Падобныя ўзаемаадносіны ў мяне склаліся і з іншай з’яваю — хайку. Вершы напісаныя ў форме хайку рознымі майстрамі я збіраю даўно. Басё, Бусон, Іса… Хіба можна некага паставіць поруч з імі? Ніхто нават блізка не дасягаў таго ўзроўню майстэрства, які мелі гэтыя стваральнікі паэтычнай з’явы.

Афарыстычнае пісьмо французскіх маралістаў мяне захапляла і захапляе моцна. Мантэнь, Ларашфуко, Паскаль, Лабруйер, Вавенарг, Шамфор… Чытаю іх і спрачаюся з імі. Аспрэчваць і пагаджацца з гэтымі аўтарамі мне значна цікавей, чымсці весці збольшага пуставаныя дыялогі ў барах прапахлых гарэлкаю.

Усе тры, пералічаныя вышэй з’явы мала цікавяць шырокую публіку, а таму мне даводзіцца працаваць з іншымі з’явамі. Не буду ілгаць і казаць, што я іх люблю так жа-ж, але і яны мяне захапляюць па-сапраўднаму. Мне падабаюцца тэлесерыялы і кнігі напісаныя паводле гэтых серыялаў. Мне падабаецца працаваць з раманнымі серыяламі, бо яны здатныя пераўтварацца ў серыялы тэлевізійныя. Серыялы акрамя простага захаплення і радасці асабіста мне даюць і добры заробак. Серыяламі я займаюся на рускім рынку, адпаведна майму тутэйшаму чытачу праблемы замежных з’яў менш цікавыя за праблемы з’яў уласна нашых.

У беларускай культуры па вялікім рахунку мяне цікавяць толькі чатыры з’явы: нашаніўцы — Купала, Колас, Багдановіч, Гарун; Віцебск 20-х — Малевіч з Шагалам; суровы стыль у жывапісу і графіцы 60-х гадоў 20 стагоддзя і ягоныя стваральнікі — Вашчанка, Малішэўскі, Савіцкі, Басаў; ды проза тых жа 60-х — Брыль, Караткевіч, Адамчык, Стральцоў… І больш нічога цікавага, што магло б сабрацца ў з’яву я не знаходжу. Асобныя знаходкі і асобныя кнігі ёсць, але нішто іншае не збіраецца ў з’яву. Нехта іншы можа ўбачыць і дадаць да майго кароткага спісу з’вы найноўшых часоў. Некаму можа падасца з’яваю беларускі рок, ці рэвалюцыя ў палітычным і літаратурна-мастацкім жыцці Беларусі пачатку 90-х… Некаму, але не мне.

І цяпер, стоячы каля сваіх кніжных паліцаў, я думаю, што некалі і я ахвярую ў бібліятэку кнігі, але іх будзе не шмат, бо гэта будуць найлепшыя з іх.

Адам Глобус «Слабодка. Дарога ў вар'ятню» 1978 год. Палатно, алей, 110х80 см.

Калі я вучыўся ў Альгерда Малішэўскага, я пісаў падобныя карціны. Гэтае палатно не захавалася.

Меркаванні калумністаў могуць не супадаць з меркаваннем рэдакцыі. Запрашаем чытачоў абмяркоўваць артыкулы на форуме, прапаноўваць для ўдзелу ў праекце новых аўтараў або ўласныя матэрыялы.